Вершы пра каханне

Цякуць гады, натужна круціцца Зямля —
А мы заўжды ў цянётах подласці і зла.
Цякуць гады… Зямля стамілася чакаць!
І могуць продкі жорстка пакараць!
Гэй, ліцвіны! Пачуйце кліч сівых вякоў!
Нас Род галубіў — а мы забылі Шлях дамоў!
Дажбога ўнукі, — чые ж на сёння мы рабы?!
Гэй, ліцвіны! Што ж цяпер рабіць?
Зямля крычыць! Крычаць старыя курганы —
Наш Дух маўчыць, знямеў у лапах Сатаны.

Стане цёмна на ўсёй зямлі —
Пабрыду па шляхох бясконцых,
Дзе з табою раней жылі.
Вось альтанка, тут я калісьці
Першы раз цябе цалаваў.
Адпачне на змярцвелым лісці
Неспакойная галава.
І прыпомняцца з новым болем
Яркіх дробязяў агняцвет.
Адбыло, не вярнуць ніколі
Трапяткі, як агонь, сусвет.
Мы пачуццямі не ўваскрэснем,
Адгучала даўно імша.
Нарадзіла тут першую песню
Шчасцем спуджаная душа.

На душу з іх кожны паляваў —
Вось і зыркаеш вачніцамі пустымі,
Не знаходзіш больш таго, што цалаваў.
Праз нядолю пакульгаеш пілігрымам,
Ноша цяжкае прыцісне да зямлі,
Азірнешся — а вакол цябе пустыня,
Нат не верыцца: шчаслівымі ж былі.
Хоць страляеш па каханню халастымі —
Так балюча, прама ў сэрца — рыкашэт!
І павольна кроў гарачае астыне,
І вар’яцтвам завіруецца сусвет.

За мяжою зямнога жыцця.
Дзякуй, Божа, за шчасце такое,
За любоў, за агонь пачуцця.
Хай не ведае сэрца спакою,
Успамін аб мінулым гарчыць —
Мы сустрэнемся потым з табою,
Не дарма ж мы прыходзілі жыць?
Немагчыма, каб хтосьці парушыў
Наканованы Госпадам шлях,
Калі звёў пры жыцці нашы душы,
Не разлучыць Ён іх і пасля.
На зямлі не даецца без бою,
Нават сколак ад шчасця вянца —

Нат не верыцца, што жывём,
Жывём добранька да пары…
Дожджык дробненькі на двары.
Восень сыплецца на зямлю.
—Чуеш, сын уста ў, — ой-лю-лю!
Хутка верасень дагарыць,
І не вернецца да пары.
Зоркі падаюць у прыпол,
Зоркападамі сцельюць дол.
Мокне верасень на двары,
Нам бы з вечнасцю гаварыць.
Месяц верасень за вакном.
Мне не верыцца, што жывём,
Жывём добранька да пары…
Дожджык дробненькі на двары.

Дзякуй за вечар той,
Вечар дзіўнай сустэчы,
Дзе знайшоў цябе погляд мой.
Там, пад зоркамі летуценна,
Па ўскрайку горада і зямлі
Невыразныя нашы цені
Пасярэдзіне лёсу йшлі.
Заблудзіліся, заблыталі —
І не могуць прыйсці назад.
Мы дарогу да шчасця пыталі
І брылі па жыцці наўгад.
Не паспеў я сказаць каханай
Таямнічага слова душы.
Зноў спаткаліся нечакана,
Губы кажуць, душа — маўчыць:

Цягнецца шлях дадому.
Доля шчаслівая, не знікай —
Лепшай не будзе долі.
Ты пачакай, пачакай яшчэ,
Дай мне на свет нагледзецца,
Дай спільнаваць, як Мядзьведзя жджэ
На Млечным Шляху Мядзьведзіца.

А ты не бойся, любы сыне, зімы не бойся.
Стаяць дрыготкія асіны, трапечуць лісьцем,
Спраўляла восень атрасіны і вецер свішча.
Папросіць восень у нябёсаў сабе спагады.
Лісток абросены з нябёсаў дадолу падаў.
І клін журлівы, ж ураўліны ляцеў у вырай,
А ты не бойся, любы сыне, любові шчырай.
Згуляла восень атрасіны – чакай марозаў.
Ты ўжо дарослы, любы сыне, яшчэ не позна,

Моўчкі вазьму ў далоні.
Час прыпыняе бег —
Вусны мае ў палоне.
Паломнік тваіх вачэй,
Палонны твайго дыхання.
Цалую ячшэ й яшчэ
Да самага спеву рання.
Гадзіннік абудзіць нас
Сарэбраным ціхім звонам.
Спытаеш: “Які ж то час?” —
То вечнасць прыйшла сягоння.

Аднаго быцця.
Мы з табою жыць павінны
Вогнем пачуцця.
Калі дрэва пазбаўляюць
Родных каранёў —
Век тады не прычакае
Яблыня пладоў.
Не аддзеліш дзень ад ночы,
Смейся, хочаш — плач,
Я збавіцель твой аднойчы,
А заўжды — “палач”.
Я прашу, не трэба плакаць,
Слёзы — не грашы,
То за вечнасць наша плата:
Высілкі душы.
Дзве душы — дзве палавіны
Схлынуцца ў адну.
Дзе жанчына, дзе мужчына? —
Языкі агню!

Дзе нябёсы сіні і высокі,
Дзе ніколі людзі не былі –
Там жыве адзіная далёка.
Церам там блакітны за аблокі,
Там анёлы з белымі крыламі,
Там мяне каханая далёка
Сумнымі чакае венчарамі.
Заўтра я ці буду паміж вас? –
Мне пакуль што гэта не вядома:
Паасобку кожнага ў свой час
Нас аднойчы пазавуць дадому.
Я пакіну грэшную зямлю,
У вандроўе доўгае пушчуся.
Над палямі птушкай палячу,

Сугучча адно, ці болей?
Шторазу прыходзіш другая,
Толькі імені не мяняеш:
Глядзішся вачамі сінімі,
Завуць жа заўжды - Арынаю.
Імя застаецца вечным,
Як зоркі на шляху млечным.
Як любоў між людзей зямная,
Што значыць імя - не знаю.
Што значыць імя ў чалавечай долі:
Сугучча адно, ці болей?
Праменьчык святла, што вядзе на волю,
Ці пастка зямной юдолі?
Маяк у жыццёвым моры,
Ця прыкрая кропля гора?

У бездані на краю!
Знай, шчасце бярэцца з боем,
Звычайнае і зямное,
Як водблеск таго ў раю.
І воін ты сам і вораг:
Ваюеш жыццё сябе.
Хай выдзяўбе вочы воран —
Не скончыцца барацьбе.
Давай, рызыкнём па краю
Прайсці, па лязу мяжы.
Павольна душа згарае,
А хочацца доўга жыць.
Над пеклам і пад эдэмам
Праляжа агністы шлях.
Збаўлення шукаць хадзема
Ад путаў зямнога зла.
Вачніцы аслепіць вечнасць —

Хлешча ў твары дожджык.
Небу трэба бліскавіцы.
Што там, потым? Дзесьці выйдзем.
Камень. Надпіс. Скрыжаванне.
Тры напрамкі -- тры жаданні.
Доўгі роздум на світанні:
Камень, надпіс, скрыжаванне.
Лева. Права. Прама.
Шчасце. Згуба. Слава.
Конь маўчыць, дадолу голаў –
Ты крычыш дакору словы.
Слова. Водгук. І каханне.
Нечаканае адхланне.
Не блукай душою ў лёсе,
Калі слова не здалося.

Свой лёс па рамонках любові –
Вятрыска выгуліваў далі:
Пялёсткамі шчасця не зловіш!
Насіўся вецер па зямлі,
насіўся вецер…
Там двое ўлюбёных стаялі
Ў рабінавай чырвані дня –
Абшарыў вятрыска абшары,
Прылёг адпачыць на губах.
Насіўся вецер па зямлі,
насіўся вецер…
Ад шэпта іх губы дрыжалі,
Ад сэрцаў зыходзіў давер.
Мароз на ваконнай скрыжалі
Акрэсліў лазуравы верш.
Насіўся вецер па зямлі,

Першы раз — пад пранізлівы плач,
Нарадзіўся звычайна, як дзеці,
Пра другі раскажу апасля.
Заглынуў мокрым ротам паветра
І, зірнуўшы варожа на свет,
Я заплакаў, а з космаса нетраў
Даляцела, што будзе паэт.
У знямозе ляжала жанчына —
Чырванела крывёй прасціна,
Ён сказалі: “Вы маеце сына”, —
Гэта сын не зусім яшчэ я.
Нарадзіўся я двойчы на свеце:
Першы раз — пад пранізлівы плач

Я глянуў — і знямог:
У косах сонца золатам
Акрэсліла слядок.
Там сонечныя зайчыкі,
Вясёлкі пераліў.
Я дакрануўся пальчыкам —
Нічога не злавіў.
Мядзьведзіца Вялікая
Згубіла зоркі дзве.
Па небе блудзіць, клікае —
Не знойдзе іх нідзе…
А дзеці той Мядзьведзіцы
Не ў вышыні цяпер —
У завушніцах свецяцца,
Падораных табе.
Я рукі ўперад выцягну —
Застукаціць у скронях:
З нябёсаў зорка вечнасці

Гавораць, — на шчасце знайсці…
Але шчасце не выпадкова
Трапляецца на жыцці.
Можна знайсці капейку,
Нават і цэлы клад.
Але чамусьць спрадвеку
Шукаюць сардэчны лад.
Хоць лад той не выпадковы:
Любоў — не валун на шашы,
Каханне — для шчасця падковы,
Як знойдзеш — век беражы.

Не салодкі — а гаркаваты.
Што яно пасядзіць на прызбе
І шыбуе далей ад хаты.
Запрасіць бы паважна ў госці:
“Калі ласка, праходзь на покуць!” —
Збегла зноў на карысць кагосці,
Не злавіць, як зубамі локаць.
Не прысядзе пад абразамі,
Не спакусяць яго пачастункі,
Нанач гледзячы ў снежную замяць
Павандруе вар’яцкай думкай.
Я не верыў, што ў шчасця прысмак,
Нібы вусны твае гаркавы,

Горнуцца словы да сэрца пяшчотаю.
Птушкай бяскрылаю б’ецца пытанне:
Дзе ты, каханая,
што з табой?
Непагадзь вуліцу перапалосквае.
Холадна. Хіліцца клён да бярожкі.
Дзе ты, жаданая, мной не спазнаная,
Дзе ты, каханая,
што з табой?
Вечарам, раначкам… Дзе ж ты, каханая?
Слухаю водгукі — дождж у акно,
Ноч я прагледзеў, прыходзіць світанне —
Цябе не відно…
Дзе ты, каханая?

Сэрцамі выпытвалі любоў.
Небным шляхам па дарозе зорачнай
Адляталі ў вечнасць, нібыта дамоў.
Другі дзень — штодзённасцю замучаны
Глянулі сцяжэласцю павек —
І пачулі музыку разлучыны,
Баццам з першага балесны здзек.
Штосьці пахіснулася трывалае,
І з душы скацілася далоў,
Родная, каханая, трымай мяне,
Покуль трэцці дзень не надыйшоў.
Ён абрушыцца навалай навальнічнаю,
Ён маланкаю забліскае ў вачах,

Апраўдвацца не буду,
Не буду я тлумачыць
Сваё памкненне, пачуццё —
Дарэмна ўсё!
А гэта значыць:
Рассудзіць нас жыццё.
І пойдзем вольныя
У розныя бакі,
Задаволеныя:
Не з рукі.
Пацягнуцца гады,
Нібы вагоны на станцыі таварнай,
І зноў сюды
Нас лёс прыгоніць,
Нас выпадак заверне
Адзін да аднаго.
Сустрэнемся.
Паглядзім у вочы
І нічога не знойдзем,
Што раней было —
Сплыло.
І пойдзем да хаты злыя:

Хоць вочы выкалі.
Аспрэчваю тэму:
Кахаць адвыклі мы?
Бяссонніцу лаўлю за хвост —
Не ловіцца.
Ад цяжкіх думак ложак, нібы мост,
Ломіцца.
Рань. Золак
Размалёўвае нябёсы, нібы алоўкам.
Як на гарачай плойцы
Нервовыя валокны —
Войкаю…
Ціш… толькі
Выхліпвае сярэдзіна:
За долькай долька
І да болек душа
З’едзена.

Але аддаць забыла сэрца,
Хоць на дзянёк, хоць на гадзіну —
Ты так хацела!
І б’ецца сэрца
Ў паняверцы
Сірацінай.

Калі ты прыпомніш гэты вечар,
Як прыпамінаюць дзяцінства,
У якім не бываюць двойчы,
І вецер
Засіфоніць праз шчыліну ў акне,
Выдзьме астаткі цяпла з душы і сэрца,
Расшпурляе пачуцці, нібы смецце —
Ты падумаеш пра мяне,
І зразумееш,
Што ты мяне моцна пакрыўдзіла —
Табе стане нясцерпна балюча,
І табе не памогуць людзі,
Ніхто з жывучых…
І з твайго твару бядою сплывуць вочы —
Гэта будзе,
Аднойчы.

высокай ноце. Стоена-здзіўленныя ўслухоўваліся яны ў незямныя гукі,
які паступова авалодвалі прасторай. Ён пачынаў спяваць. Сціхаў
ветрык і ласкава расцілаўся каля яго ног — слухаў. Хілілся зёлкі бліжэй,
каб не прапусціць ніводнага гуку. Сонца, здавалася, запавольвала свой
ход па небасхілу, ураджанае анёльскімі мелодыямі. Уся прырода:

“Не бяры, калі там не клаў!” –
Так вучылі бацькі мяне,
Не чапаў я раней.
Толькі ў долю прыйшла бяда,
Як вясною з гары вада:
Заблудзіўся сярод людзей,
І нязбытных надзей.
А здавалася – вось яно,
Тое шчасце, трымай яго!
Пахіснуліся на мурог,
Як дазволіць я мог?
Зоркі падаюць на зямлю —
А я губы ивае лаўлю.
Ты ж чужым аганьком была,
Як жа гэтак змагла?
Немаведама надыйшло,
Зацямніла крылом святло,

Магчымасць, жанчына і дзеці...
— Ага... Але ж ведаеш, я толькі госць
У хуткаімклівым свеце.
— Ну, што ж за бяда, паглядзі навакол:
Усе мы гасцюем наездам.
— Усе — ды не ўсе: адзін гол як сакол,
У футрах другі, хоць і бездар.
— Не гэта асноўнае — дбай аб душы,
Вось дзе наш клопат галоўны.
— Даўно ужо я дбаю, ты толькі скажы:
Ці многа прыдбае галодны?
— Чаго ж табе трэба пад небам жыцця,

Я зваў цябе адвечным болем.
А ты сказала, не пішы
Мне пісьмаў гэтакіх ніколі.
Не парушай ты мой спакой,
Не апякай былым жыданнем,
Жыццё не выправіш са мной,
А шчасце - зноў яно абмане.

Я адыйшоў пакутна ўбок,
Гарэў агонь, і мне балела.
Калі б я растлумачыць мог,
Што для душы, а не для цела.
На скаразняках другіх вятроў,
Чужога, стылага дыхання,
Праз год скажу табе: "Здароў!

Адыходзячы ў зорны шлях,
Азірнецца яна нясмела
І падумае спакваля:
Гэтым целам любіць хацела,
І балела мне гэтым целам,
З гэтым целам жыццё была.
Адбалела яно, змярцвела —
І душа пакідае цела,
Адлятаючы ў вечны шлях.

Назаўсёды яго кідае
Прад няведамаю дарогай,
Апавітая чорнай смугою.
І куды адляціць — не знае:
Мо да д’ябла, а мо да Бога,
Мо да пекла, а мо да раю —

Яна ж была тут засім нядаўна…
Пайшла…
А куды? — не сказала.
Пайшла… А жыццё ідзе?
А вы не бачылі маёй каханай?
Яна ж была тут зусім нядаўна,
Здаецца, нават учора
На гэтых каленях сядзела.
Пайшла… А калі? — не сказала.
Прапала ў шуме вакзалаў.
Паехала, ці паляцела,
Ці, можа, за мора сплыла?
А можа, на небе зоркаю стала? —
Яна не сказала.
А вы не бачылі маёй каханай?