Зелянелі лагі,
Зацвіталі сады, —
З маладою сваёй
Я спаткаўся тады.
Вецер косы яе
Расплятаў, спавіваў,
Прыпадаў да грудзей,
Калыхаў, напяваў...
Абняліся мы з ёй,
Божым сном паплылі
Ўдаль да сонца ўдваіх
Па зялёнай зямлі.
Па квяцістым пуці,
Паласой залатой,
Ўдаль да сонца ўдваіх
Заадно з яснатой...
Пад агністай зарой,
Над сівым курганом
Заручаліся з ёй
Далёкай, нялёгкай сцяганы хадзьбой,
Пад хвойкай высокай мы селі з табой,
Як цар і царыца;
Шурпаты няжаты сох верас ля ног,
Спаў белы спляснелы пад шышкамі мох
Над цёмнай крыніцай.
На сучча плятуча паўзла дзермяза,
Блішчэла нясмела раса, як сляза,
На лісцях лазовых;
Каронай зялёнай дзед-бор патрасаў
I шумам-задумам
Песняй вясны лебядзінаю,
Скінуўшы зімнія чары,
Шэпчуцца явар з калінаю
У сумнай даліне над ярам.
Лісцікі зеленяй хваляцца
Небу панятлівай мовай:
Росамі мыюцца раніцай,
Песцяцца сонцам паўднёвым.
Захадам модлы пакорныя
З маткай-зямлёй адпраўляюць;
Тайна у ночаньку чорную
Месяца, зор выгля
Як Людкі не бачу, –
Не міла мне жыць:
I сохну, і плачу,
I сон не бяжыць!
I хатка – не міла,
Ўрагамі – дружкі,
I сьвет – як магіла,
I ночкай – дзянькі!
Як Людку угледзеў,
Забыўся на ўсё! –
I плач уцёк недзе,
I раем – жыццё!
Хоць поўна хмар неба, –
Свет-яснасць адна!
Сам сыты без хлеба,
Вясёлай душа!
Забыты ўсе болькі,
Што ходзяць са мной, –
Абнімі ты мяне, маладая,
Абніманнем гарачым, агністым,
Дый памчымся ад краю да краю
Вольнай думкай па свеце цярністым.
Ў дзень вясёлы мы сонцам пякучым
Заіскрымся ў нябесным прасторы,
З ветрам-сокалам душы заручым,
Ў пушчу-лес упляцём загаворы.
Ўночы сумнаю зоркаю глянем
На сады, на амшэлыя хаты;
Чары-сон навядзём заклінаннем,
Вышлем росы брыльянтныя ў сваты.
Над ракою ў спакою
Зацвітала каліна;
У сяле за ракою
Вырастала дзяўчына.
Да зялёнай каліны
Прылятала зазюля;
Да дзяўчыны-маліны
Удаваўся Януля.
Над ракой, дзе каліна,
Сенажаць церабілі;
У сяле, дзе хлапчына,
У паход затрубілі.
Перастала каліна
У цвяточкі ўбірацца;
Перастала дзяўчына
З ненаглядным страчацца.
Бедавала зязюля,
Што каліны не стала;
Бедавала матуля,
З табою спаткаліся ў лесе;
Багун і чарнобель к нам слаўся.
Смяяўся пушчар, а у смесе
За ценем цень новы снаваўся.
За намі, прад намі снавалі
Павучныя, бледныя цені, –
Мяне у палац зазывалі,
Цябе – у святыя прадсені.
Святая пасцель небасхіла
Крывавай імглой заплывала,
Пасад заручальны магілай
Пуціна сляпая хавала.
Пуціна была, мы і тую
Ты прыйшла ка мне тады,
Як звінелі халады,
Як стагнаў яловы плот,
Хохлік бегаў ля варот.
I сагрэла ты мяне
Ў палуцьме, у палусне;
Паня ты была, я – пан...
После зноў зацвіў курган.
Ад мяне пайшла тады,
Падганялі халады,
Скрыпам выў яловы плот,
Хохлік бегаў ля варот.
К табе, мая ночанька цёмная,
І к вам, мае зоранькі-кветкі,
З паклонам іду, непрытомны я,
І клічу вас, клічу за сведкі.
Пасведчыце, як мне тут маецца
Ў маёй адзіноце, нядолі,
Як сэрца ў грудзях разрываецца,
Як плача душа без патолі.
Пасведчыце там перад мілаю,
Як тутка па ёй я журбую…
Мо хоць над маёю магілаю
Я водклік ад мілай пачую.
К табе ж, брат мой, вецер, звяртаюся
Сыйду са сцежкі я тваёй,
Як цень з няведамага краю,
Хоць і не вырву ўжо з грудзей
Таго, з чым жыці сіл не маю.
Судзіла доля мне сустрэць
Цябе, як казку негадану,
Ды не судзіла доля мець
Пацехі з гэтага жаданай.
Пракляцце нейкае вісіць
Над лёсам марным і сірочым
Ды рве і рве за ніцяй ніць,
Якія з шчасцем злучыць хочуць.
Нявольнік дум сваіх і сноў,
Сябе самога раб няшчасны,
Не глядзі на мяне, не глядзі, адыдзі,
Не чаруй так сабой і наяве, і ў сне!
Ты смяешся з мяне… Дык ідзі ж, не глядзі,
Бо замучыш, загубіш навекі мяне!